سياهك معمولي گندم كه گاهي سياهك بدبو (stinking smut) و يا سياهك پنهان (covered smut) هم ناميده شده است، در تمام نواحي گندم خيز دنيا وجود داشته و ميزان خسارت تا 30 درصد هم گزارش شده است. با توجه به اينكه بيماري نيازمند شرايط خاك مرطوب و خنك است، وقوع و ميزان خسارت در گندم‌هاي بهاره كمتر از گندم‌هاي پاييزه است. سياهك معمولي كميت و كيفيت دانه را كاهش داده و دانه‌هاي گندم آلوده به سياهك داراي بوي تند شبيه به بوي ماهي گنديده بوده (به دليل وجود ماده تري متيل آمين) و ظاهري سياه دارند. اين بذر‌ها ارزش كمي داشته و بازارپسند نيستند و به علت قابليت اشتعال بالاي تليوسپورها، ممكن است در موارد شديد بيماري و به دليل آزاد شدن تراكم بالايي از تليوسپورها موجب انفجار در ماشين‌هاي كمباين شوند. علاوه بر گندم، چاودار، تريتيكاله و تعدادي از گندميان مانند گونه‌هاي Aegilops, Lolium, Elymus, Agropyron و Hordeum به هر دو قارچ آلوده مي‌شوند.
نشانه‌هاي بيماري
گياهان آلوده به سياهك معمولي اندكي كوتاهتر از گياهان سالم بوده و تا زمان ظاهر شدن خوشه‌ها تفاوت قابل توجهي بين بوته‌هاي سالم و بيمار ديده نمي‌شود. گياهان آلوده ممكن است سبز مايل به آبي يا خاكستري بوده ولي اين تغيير رنگ چندان واضح نيست. سنبله‌هاي آلوده به جاي اينكه سبز مايل به زرد باشند، سبز مايل به آبي‌رنگ بوده و نسبت به خوشه‌هاي سالم باريكتر هستند. پوشه‌هاي تعدادي و يا تمام سنبلچه‌ها از محور سنبله بازتر شده و زاويه بزرگتري با محور اصلي سنبله تشكيل مي‌دهند. دانه‌هاي آلوده كوتاهتر و ضخيم‌تر از دانه‌هاي سالم بوده و به نام توپ‌هاي سياهكي (bunt balls) ناميده شده‌اند كه رنگ آنها قهوه‌اي مايل به خاكستري (نه زرد طلايي يا قرمز) است. پريكارپ شكننده دانه‌هاي آلوده در ابتدا سالم است و به هنگام برداشت پاره شده و توده‌هاي سياه رنگ پودري كه همان تليوسپورها هستند را آزاد مي‌كند.
عامل بيماري
سياهك معمولي توسط دو گونه Tilletia laevis (T. foetida) و Tilletia caries (T. tritici) ايجاد مي‌شود. در ايران گونه T. laevis غالب بوده و گونه T. caries كمتر است. هر دو پاتوژن مي‌توانند در چاودار، تريتيكاله و گندمياني مانند Aegilops, Lolium, Elymus, Agropyron و گونه‌هاي Hordeum آلودگي ايجاد نمايند. تليوسپورها در گونه Tilletia laevis داراي ديواره صاف و در گونه Tilletia caries با ديواره مشبك هستند.
بيولوژي
زمستانگذراني قارچ‌هاي عامل بيماري به صورت تليوسپورها در سطح بذر يا خاك است كه تا 5 سال هم قابليت زنده ماندن دارند. با كشت بذر‌هاي گندم و توليد گياهچه‌هاي جوان، تليوسپورها هم جوانه مي‌زنند. دماي خاك بين 15-5 درجه سلسيوس و خاك مرطوب براي حوانه‌زني تليوسپورها مناسب هستند. تليوسپورها در ابتدا دو هسته‌اي هستند. با آغاز حوانه‌زني، عمل كاريوگامي در آنها انجام شده و تبديل به زيگوت ديپلوئيد مي‌شوند. حوانه‌زني تليوسپور منجر به توليد پروميسيليوم (بازيديوم) مي‌شود. هسته ديپلوئيد تليوسپور وارد پروميسيليوم شده و با تقسيم ميوز توليد 4 هسته هاپلوئيد را مي‌كند و اين هسته‌ها هم با تقسيمات ميتوزي تكثير مي‌يابند. اغلب 16-8 اسپوريديوم (بازيديوسپور) اوليه نخي شكل در نوك بازيديوم تشكيل مي‌شود. اسپوريديومهاي اوليه سازگار دو به دو با هم جفت شده (به شكل H) و در روي اين اندام اسپوريديوم ثانويه داسي شكل و دو هسته‌اي توليد مي‌شود. اسپوريديوم ثانويه با فشار آزاد شده (باليستوسپور) جوانه زده و توليد ريسه دو هسته‌اي بيماريزا را مي‌كند كه به طور مستقيم از منطقه كولئوپتيل به گياه حمله كرده و به صورت بين سلولي در گياه رشد مي‌كند. (در مواردي حوانه‌زني اسپوريديوم ثانويه منجر به توليد اسپوريديومهاي ثانويه ديگر مي‌شود). اين ميسيليوم‌ها در بافت‌هاي مريستمي انتهايي مخصوصا سلول‌هاي جنيني گل در سنبله مستقر مي‌شوند و زمستان را در حال استراحت در گياهچه بقا مي‌يابند. با شروع رشد مجدد گياه، ميسيليوم همراه با جوانه انتهايي رشد كرده و به هنگام خوشه دهي ميزبان، تمام قسمت‌هاي خوشه را حتي قبل از خروج خوشه از غلاف آلوده مي‌كند. با بلوغ گياه ميسيليوم‌ها افزايش يافته و تمام محتويات سلول‌هاي دانه را مصرف مي‌كنند ولي به پريكارپ دانه صدمه‌اي وارد نكرده و پريكارپ به عنوان پوششي محافظتي براي توده اسپور‌هاي سياهك عمل مي‌كند. در همين هنگام بسياري از سلول‌هاي ريسه به تليوسپورها تبديل مي‌شوند. دانه‌هاي سياهك زده در طي برداشت به دليل پاره شدن پريكارپ، تليوسپورها را آزاد مي‌كنند.
كنترل
سياهك معمولي را مي‌توان با استفاده از بذر عاري از عامل بيماريزا، واريته‌هاي مقاوم و تيمار با مواد شيميايي مناسب، كنترل نمود. هر چند كه ارقام مقاوم به دليل ايجاد نژادهاي بيماريزاي جديد، عمر كوتاهي دارند. از نظر تاريخي در مناطقي كه تليوسپورهاي خاكزاد چندان مهم نبودند، تيمار بذر‌هاي آلوده با قارچ‌كش‌هاي آلي جيوه‌اي موجب كاهش بيماري تا حد قابل قبولي شده است. اخيرا تيمار بذر‌ها با قارچ‌كش‌هايي مانند هگزا كلرو بنزن (HCB)، پنتا كلرو نيترو بنزن (PCNB)، كربوكسين، تيرام، كلرانيل، تيابندازول و بنوميل پيشنهاد شده است. در استراليا و يونان، استفاده از HCB موجب توليد نژادهاي مقاوم از T. laevis در برابر قارچكش شده است. كشت زودهنگام گندم در اوايل پاييز و به هنگامي كه دما بالاتر از 15 درجه سلسيوس است، ممكن است از آلودگي اجتناب نمايد.
نظرات شما عزیزان:
برچسب‌ها: :, استرين‌هاي جديد ,تليوسپورهاي خاكزاد ,اسپوريديوم ثانويه ,زمستانگذراني قارچ,سياهك معمولي ,عامل بيماري سياهك معمولي,Tilletia laevis ,Tilletia caries,نشانه‌هاي بيماري,بوي تند شبيه به بوي ماهي گنديده ,سياهك معمولي گندم (Wheat common bunt) ,سیروس هنرور,دانشکده کشاورزی,siroos honarvar, سیروس هنرور ( siroos honarvar)،آلودگي,توليد نژادهاي مقاوم ,), كربوكسين, تيرام, كلرانيل, تيابندازول ,تليوسپور,كنترل سياهك معمولي،جدیدترین مباحث،بیماری،گیاه،
اپلیکیشن گل و خانه (قسمت اول) دانلود اپلیکیشن آشنایی با گیاهان دارویی دانلود رایگان جزوه نماتد شناسی استاد قوستا کتاب اشنایی با گیاهان دارویی و معطر دانلود کتاب افات وبیماری های سیب زمینی سياهك كارنال (Karnal bunt) سياهك پاكوتاه گندم (Wheat dwarf bunt) علف های هرز ( کنترل علف های هرز) مقدمه ای بر علف های هرز نماتود های مولد غده (گره) ریشه Root-knot nematodes سياهك معمولي گندم (Wheat common bunt) كنترل زنگ‌ها زنگ نواري يا زرد گندم (Stripe or yellow rust) زنگ قهوه‌اي يا برگي گندم (Brown or leaf rust) بیماری زنگ ساقه گندم (Black or stem rust) تفاوت های بیوتکنولوژی کشاورزی و اصلاح نباتات رشته تحصیلی بیوتکنولوژی سن گندم کنترل بیولوژیک آفات جایگاه افت و حشره در کشاورزی فلفل آنغوزه پرورش و تکثیر علمی و عملی زنبور تریکوگراما و میزبان واسط (سیتوتروگا) رزماری (اکلیل کوهی) سایت اسلاید اسکین طراح قالب وبلاگ حرفه ای با امکانات عالی
آمار
وب سایت: